معمار: امیرحسین رفعتی
مکان: شیراز، ایران
مساحت: ۲۶۰ مترمربع
سال: ۱۳۹۷
زندگی در خانه‌ای فاقد حیاط، در گذشته‌ای نه چندان دور برای ایرانی‌ها کاملا دور از ذهن به نظر می‌رسید. حیاط نه تنها محوطه‌ای سبز که یکی از فضاهای عملکردی مهم خانه برای گردهمایی، پخت و پز، استراحت، و البته بازی کودکان بود. متاسفانه در چند دهه گذشته به دلیل افزایش قیمت زمین و افزایش تراکم مسکونی در شهرهای بزرگ، امکان ساخت و مالکیت خانه‌های ویلایی در این شهرها روز به روز کمتر شده و رویای زندگی در خانه‌ی حیاط دار برای اکثر خانواده‌ها دور از دسترس به نظر می‌رسد.
اما والدین پریا – کارفرمایان این پروژه- بر اساس خاطرات کودکی خود مایل بودند تا فرزندشان هم امکان رشد در خانه‌ای حیاط دار را داشته باشد. و با توجه به محدودیت‌های ذکر شده در مورد ساخت خانه‌ی جدید، تصمیم گرفتند خانه‌ای قدیمی را خریداری کرده و آن را برای طراحی دوباره و بازسازی در اختیار مشاور قرار دهند. خانه‌ی پریا در یکی از محله‌های مرکزی شیراز قرار دارد و حدود شصت سال پیش ساخته شده است، زمانی که اولین خانه‌های شیرازی با طرح مدرن احداث می‌شده‌اند. دیوارهای باربر آجری با ملات آهک سازه ساختمان را تشکیل می‌دهند. سقف تراز نخست با طاق ضربی پوشانده شده و سقف نهایی آن شیروانی با خرپاهای چوبی و پوشش ورق گالوانیزه است.
خانه در زمان تحویل به مشاور متروکه و به شدت فرسوده بود. کارفرما می‌خواست طراحی مجدد و بازسازی به گونه‌ای انجام شود تا نقشه ساختمان و امکانات آن پاسخگوی زندگی مدرن امروزی باشد.
گرچه چنین ساختمان‌هایی عموما تخریب می‌شوند و جای خود را به آپارتمان‌های ۳-۴ طبقه می‌دهند، ولی ما عقیده داشتیم که این خانه و نظایر آن، نماینده بخشی از تاریخ و فرهنگ معماری شهر شیراز هستند و باید حفظ شوند. لذا علاوه بر تامین نیازهای عملکردی کارفرما، تلاش شد تا خانه‌ی پریا به الگویی برای نمونه‌های مشابه تبدیل شود و مالکین خانه‌های محله را به بازسازی و حفظ بنا تشویق کند.
پلان طبقه همکف قبل از بازسازی از سه اتاق و یک هال کوچک ورودی تشکیل می‌شد. اما کارفرما مایل بود تا در طبقه همکف فضایی برای پذیرایی از مهمان در ارتباط با نهارخوری و یک آشپزخانه داشته باشد.
با توجه به محدودیت ناشی از دیوارهای باربر، برای ایجاد چنین فضایی جابجایی پله ساختمان به ضلع دیگر بنا در دستورکار قرار گرفت. همچنین با حذف تیغه‌ها و درها، آشپزخانه جدید و نهارخوری جایگزین سرویس بهداشتی و اتاق‌های قدیمی شدند.
با طراحی پله جدید، نقشه طبقه‌ی اول نیز دچار تغییرات گسترده شد. در این طبقه با توجه به سازه چوبی و سبک سقف و نعداد کمتر دیوارهای باربر، تغییر پلان امکان‌پذیرتر بود. با ترکیب دو اتاق قدیمی رو به حیاط، نشیمن خصوصی خانواده ایجاد شد که به بالکن رو به حیاط دسترسی دارد. دو اتاق خواب با پنجره رو به کوچه نیز جایگزین فضای هال و آشپزخانه قدیمی شدند. سرویس بهداشتی و آشپزخانه باز طراحی شده در این طبقه نیز با توجه به پلان جدید جانمایی شده‌اند.
نمای سیمان شسته قدیمی در مرحله اول مورد مرمت قرار گرفت و سپس با پوشش رنگ قابل شستشو، عایق و ماندگار در چند مرحله رنگ‌آمیزی شد. پنجره‌های قدیمی با نمونه‌های دوجداره جدید جایگزین شدند و پرده‌های متخلخل آلومنیومی بر روی آنها نصب شد. این پرده‌ها میزان تابش آفتاب از سمت غرب را کاهش می‌دهند و در عین حال تعدادی لوله‌های تاسیساتی که از بالای پنجره‌ها خارج می‌شوند را از نظر مخفی می‌کنند.
